In principe kan iedereen een burn-out krijgen. Maar helaas lopen medewerkers in de social profit extra risico.
Wat zeggen de cijfers?
Uit verschillende studies blijkt dat enkele beroepen in de social profit mensen iets kwetsbaarder dan gemiddeld zijn voor burn-out. We spreken dan over beroepen in de welzijnssector en zorgberoepen, zoals verpleegkundigen en artsen.
Via de 'Werkbaarheidsmonitor' brengt de Stichting Innovatie & Arbeid werkbaar werk in Vlaanderen in kaart. Er wordt gemeten op vier werkbaarheidsindicatoren, met name werkstress, welbevinden op het werk, leermogelijkheden en combinatie werk–privé. De laatste cijfers van het Rapport werkbaar werk in de zorg- en welzijnssector 2023 schetsen een duidelijk beeld:
Maar liefst 18,1 % van de medewerkers in woonzorgcentra en 14,4 % van de medewerkers in ziekenhuizen vertonen burn-out symptomen!
De medewerkers die werkstress ervaren zitten vooral in volgende categorieën:
- deeltijdse medewerkers (>60%): 43,6% van de medewerkers in zorg en welzijn die meer dan 60% deeltijds werken geeft aan dat werkstress problematisch is;
- tussen de 30 en 39 jaar;
- zij die effectief in de zorg staan.
Risico op burn-out onder deeltijds werkenden
Minder werken wordt op grote schaal bepleit als een vaccin tegen burn-out. Toch is er hiervoor (nog) geen sluitend wetenschappelijk bewijs. Onderzoek van de UGent en een langdurige wetenschappelijke Duitse studie tonen aan dat “deeltijdse werknemers even vatbaar zijn om een burn-out te ontwikkelen als hun voltijds werkende collega’s”.
Een mogelijke verklaring daarvoor vanuit de wetenschappelijke literatuur is de reden waarom werknemers voor deeltijdse werkregimes kiezen. Vaak doen ze dat om met hun zware gezinsverantwoordelijkheden om te gaan. In dat opzicht is het dus goed mogelijk dat de zware gezinsverantwoordelijkheden van deeltijdse werknemers hun iets lagere werkeisen uitbalanceren, waardoor ze evenveel risico lopen op burn-out als hun voltijdse collega’s.
Kunnen we dan stellen dat meer werken niet leidt tot een hoger burn-outrisico? Neen, heel wat wetenschappelijke studies wezen uit dat chronisch overwerk en extreem lange werktijden wel degelijk burn-out(symptomen) kunnen veroorzaken. Echter, het verband tussen overuren en burn-out is te wijten aan wat er van werknemers gevraagd wordt.
Daarbovenop worden vrouwen extra getroffen: zij vertegenwoordigen meer dan twee derde van de mensen in invaliditeit door burn-out of depressie. Bij 29% van alle vrouwen in langdurige arbeidsongeschiktheid is de oorzaak burn-out of depressie (cijfers riziv). En de social profit is een uitgesproken vrouwelijke sector: maar liefst 78,1% van de medewerkers in de social profit is een vrouw, terwijl dit gemiddeld op de Vlaamse arbeidsmarkt 49,7% is.
Wat zijn de oorzaken?
De problematiek van werkstress in de zorg en welzijn houdt sterk verband met een hoge werkdruk en een hoge emotionele belasting (Rapport werkbaar werk in de zorg- en welzijnssector 2023).
In plaats van massaal in te zetten op maatregelen gericht op het individu - denk maar aan de sessies yoga of mindfulness die alomtegenwoordig zijn - kunnen we ons dus beter bezighouden met wat er van werknemers gevraagd wordt. Meer concreet: wat is het onderliggend probleem dat chronische werkstress en burn-out veroorzaken?
