Circulaire oplossingen in onze ziekenhuizen

Met The Circular Hub ondersteunt Mieke Pieters ondernemingen in hun transitie naar een circulair businessmodel. Ze ziet dit als een noodzakelijke missie, vooral omdat de Europese Green Deal bedrijven – ook in de zorgsector – voor grote uitdagingen stelt. "Er komt een tsunami aan regelgeving op ons af," waarschuwt Mieke. "Daarnaast is het simpelweg nodig voor onze planeet dat we grondstoffen zo duurzaam mogelijk gebruiken en hergebruiken." 

Samen met ziekenhuizen 

"Met ons programma, The Circular Kickstart, begeleiden we startende bedrijven en ondernemingen in groei – start-ups en scale-ups – vanaf het idee tot de marktintroductie van hun product of dienst, mits ze dit op een circulaire manier doen. VLAIO is onze partner in dit project. Het programma is sectoroverschrijdend, of de deelnemers nu uit de bouwsector of de mode-industrie komen." 

"Met The Circular Kickstart Healthcare Challenge richten we ons specifiek op de zorgsector. Samen met diverse spelers zoals Verso, Signify, Essity en Stad Antwerpen, begeleiden we momenteel 21 start- en scale-ups die oplossingen creëren voor een duurzamere en circulaire zorg. Ook grote ziekenhuizen, zoals Ziekenhuis aan de Stroom, UZ Gent, UZ Brussel, AZ Sint-Jan, Centre Hospitalier de Liège, Saint-Pierre Ottignies en Emmaüs, zijn partners van de Challenge en pakken hiermee hun grote uitdagingen aan." 

Vijf uitdagingen 

The Circular Hub heeft deze uitdagingen onderverdeeld in vijf clusters: materialen, apparatuur, verpakkingen, farmaceutica en chemicaliën, en faciliteiten. "Materialen vormen de eerste uitdaging. In ziekenhuizen worden veel materialen maar één keer gebruikt. Hoe kunnen we van single use naar multiple use gaan? De tweede uitdaging is apparatuur. Hoe kunnen we de levensduur van apparaten verlengen? Veel toestellen worden slechts één keer gebruikt vanwege wettelijke beperkingen, terwijl die materialen waardevolle grondstoffen bevatten. Hier liggen dus mogelijkheden." 

"Verpakkingen vormen de derde uitdaging. Alles, van materialen en apparaten tot medicatie, is verpakt. Ziekenhuizen hebben andere sorteerregels, waardoor veel afval als gevaarlijk medisch afval wordt beschouwd. Zijn er veilige manieren om verpakkingen te hergebruiken of terug te nemen?" 

"De uitdaging op het gebied van farmaceutica en chemicaliën is heel breed. Hoe kunnen we de toxiciteit van medicijnen verminderen, aangezien bijna alle medicijnen via afvalwater in het milieu terechtkomen? Dit heeft een grote impact op onze waterhuishouding. Maar de uitdaging gaat verder: hoe kunnen we ervoor zorgen dat minder mensen ziek worden? Minder zieken betekent minder medicatie. En hoe kunnen we chemicaliën in ziekenhuizen hergebruiken?" 

"De vijfde uitdaging betreft de faciliteiten. Ziekenhuizen zijn als kleine steden, met infrastructuur, mobiliteit, energie, catering, sanitair en meubilair. Hier valt op circulair vlak veel winst te behalen." 

Begeleiding op maat 

De 21 deelnemende start-ups en scale-ups werken aan oplossingen voor een of meerdere van deze uitdagingen. In september begon hun begeleidingstraject. "Sommige bedrijven hebben een idee, andere hebben al een prototype, en weer anderen zijn al aan het testen of zelfs verkopen. De deelnemers zijn professionals uit de zorgsector, de ingenieurswereld of de designsector," zegt Mieke. 

"We bieden ondersteuning op maat en onderzoeken samen waar de grootste kansen liggen en waar ze een goede market fit kunnen vinden voor hun idee of product. Elke maand staat een ander thema centraal. Vorige maand ging het over circular value proposition, deze maand over circulaire businessmodellen, en volgende maand over ecodesign en prototyping. Parallel daaraan organiseren we living labs in de ziekenhuizen zelf. De deelnemers kunnen hun oplossingen dus direct uittesten en feedback verzamelen van zorgverleners. Is de oplossing nuttig voor de ziekenhuissector? Welke obstakels zijn er? Deze inzichten zijn van onschatbare waarde en krijg je alleen als de deuren van ziekenhuizen openstaan. Dat is niet vanzelfsprekend voor een jonge start-up." 

Grote ecologische voetafdruk 

De ziekenhuizen werken graag mee, omdat ook zij op zoek zijn naar duurzame oplossingen. "De gezondheidszorg is een van de sectoren met de grootste ecologische voetafdruk. Bovendien groeit de sector nog. De bevolking veroudert en het aantal langdurig zieken groeit. De afvalberg is enorm. Je kunt precies berekenen hoeveel single use materialen er nodig zijn voor één enkele operatie. Van de short van de chirurg tot de doeken waarop de patiënt ligt en de latex handschoenen die worden gebruikt. En dan is er nog de CO2-uitstoot, want het aandeel hernieuwbare energie in de ziekenhuissector is nog klein." 

Battery packs, biogas en AI 

Welke concrete innovatieve oplossingen ontwikkelen de deelnemers? "Die zijn heel divers. Zo is er een start-up die gerecupereerde materialen uit ziekenhuizen gebruikt om een nieuw composiet te maken, waar je meubilair van kunt maken. Een andere start-up recupereert batterijen uit ziekenhuistoestellen en maakt er battery packs van, die bijvoorbeeld gebruikt kunnen worden om apparatuur in ambulances van energie te voorzien." 

"Een deelnemer werkt aan een oplossing voor voedselverspilling in ziekenhuizen. Een derde van al het voedsel dat een ziekenhuis binnenkomt, belandt als afval. Het idee is om dit voedsel te gebruiken voor de productie van biogas via vergisting. Wat na dit proces overblijft, kan worden gebruikt als meststof in de landbouw." 

"Een ander innovatief idee is een systeem van artificiële intelligentie dat de toolbox van een chirurg scant. Zo weet de chirurg meteen of er materialen ontbreken. Het gaat vaak om dure, roestvrijstalen materialen die soms verloren gaan en na een operatie in de afvalzak belanden. Het systeem voorkomt materiaalverspilling, maar er zijn nog veel meer toepassingen mogelijk."

Alle info over The Circular Kickstart vind je op www.circularkickstart.be.